Bibliografia sportów zimowych

Książki

Do 2000 roku nie opublikowano w Polsce wielu książek poświęconych tematyce sportów zimowych. Najczęściej pojawiają się one przy okazji publikacji ogólnych, ale istnieją jednak wyjątki. Poniższej przedstawiona literatura sportowa ukazuje wybrane książki, w których zawarto informacje o sportach zimowych – zarówno publikacje samoistne, jak i dzielone z  letnimi dyscyplinami.

Wiele interesujących informacji zawierają wspomnienia wielkiego człowieka i wybitnego narciarza – Stanisława Marusarza. Książka zatytułowana Na skoczniach Polski i świata (1955), przedstawia historię szlachetnych sportowych zmagań oraz okrutnych losów, jakie były udziałem ludzkości podczas drugiej wojny światowej.

W 1955 roku ukazała się książka Śladami dwóch desek – autorem jej jest historyk narciarstwa Stanisław Ziemba. Natomiast w roku 1957 została wydana kolejna książka: Narciarstwo. Zarys encyklopedyczny – powstała pod redakcją dwóch wybitnych publicystów i historyków sportu – doc. dra hab. Grzegorza Młodzikowskiego oraz Andrzeja Ziemilskiego, który był również znakomitym socjologiem. Obydwie prace to pozycje historyczne o dyscyplinach, w których wykorzystywane są narty.

Wydana w 1973 roku publikacja Tatrzańskie diabły Józefa Kapeniaka to opis zmagań polskich narciarzy w sezonach przedwojennych. Ta pozycja jest źródłem wiedzy o narciarstwie do roku 1939.

Autorzy książki Igrzyska stare jak świat (1976) sięgają do historii 26 olimpijskich dyscyplin sportu, w tym także zimowych – hokeja na lodzie (Witold Domański), łyżwiarstwa szybkiego, łyżwiarstwa figurowego (Jacek Sztanderski), narciarstwa (Marian Matzenauer), saneczkarstwa i bobslejów (Włodzimierz Źróbik). Książka została napisana przez znanych dziennikarzy sportowych, którzy szczególną uwagę zwrócili na historię opisywanych dyscyplin. Pracę uzupełniają osiągnięcia zawodników w poszczególnych sportach.

Również w 1976 roku ukazała się książka Śladem hokejowego krążka autorstwa Witolda Domańskiego.

Wydana rok później Kronika Śnieżnych tras, to obowiązkowa pozycja każdego sympatyka narciarstwa. Wielkie dzieło stworzone przez wybitnych znawców tematu: Ludwika Fischera, Józefa Kapeniaka i Mariana Matzenauera, odtwarza wspaniałe momenty w historii polskich nart.

W roku 1991 ukazała się książka Anieli Tajner Legendy polskiego sportu. Białe szaleństwo. Autorka zamieszcza i opisuje sylwetki najwybitniejszych polskich narciarzy, biathlonistów, łyżwiarzy, saneczkarzy i skibobistów.

Pięć lat później wydana została rozprawa doktorska dr Haliny Zdebskiej Bohater sportowy. Studium indywidualnego przypadku Bronisława Czecha 1908–1944. To biografia wybitnego sportowca, narciarza, i niezwykłego, wszechstronnie utalentowanego człowieka, który odszedł przedwcześnie, nie wytrzymawszy nieludzkich warunków panujących w obozie koncentracyjnym.

W 1999 roku opublikowano kolejną biografię znanego narciarza. Książka Stanisław Marusarz – król nart Wojciecha Szatkowskiego ukazuje losy wspaniałego Polaka, który zasłynął nie tylko z powodu klasy sportowej, ale również dzięki swej życiowej postawie.

W roku 2000 wydano aż trzy książki. Dwie były publikacjami znanych już autorów: Mistrzowie nart Haliny Zdebskiej oraz Mistrzowie śnieżnych tras. 50 lat WKS Zakopane Wojciecha Szatkowskiego, którzy zaprezentowali  sylwetki naszych wybitych narciarzy i biathlonisów. Trzecią pozycję – Na światowych skoczniach i trasach. Narciarstwo klasyczne wydał Wiesław Biedroń. Jest ona opisem rywalizacji skoczków, biegaczy i dwuboistów klasycznych na najważniejszych imprezach świata w kolejnych sezonach zimowych. Na tym tle pojawiają się oczywiście polscy sportowcy. Autor zamieścił dużą ilość tabel, zestawień oraz dokładnych wyników – jest to więc kompendium wiedzy o narciarstwie klasycznym w XX wieku.

Encyklopedie

Cennymi wydawnictwami encyklopedycznymi dotyczącymi problematyki sportów zimowych są niżej wymienione prace.

W 1980 roku wydano almanach Starożytne i nowożytne igrzyska olimpijskie. Na podkreślenie zasługuje fakt, że tak ogromne opracowanie jest dziełem tylko jednego autora. Dr Zbigniew Porada poświęcił wiele lat pracy na zebranie potrzebnych materiałów do napisania książki będącej pozycją unikalną nie tylko na polskim rynku wydawniczym. Zawiera ona około 200 tysięcy informacji i około 25 tysięcy nazwisk sportowców, którzy zdobywali medale oraz punktowane miejsca na letnich i zimowych igrzyskach olimpijskich.

Dwutomowa Mała encyklopedia sportu (1984 i 1987) to zbiorowa praca znanych polskich dziennikarzy i historyków sportu. Wśród jej autorów, konsultantów i recenzentów są między innymi: Donat Chruścicki, Witold Domański, Zygmunt Głuszek, Kazimierz Konarski, Wojciech Lipoński, Andrzej Martynkin, Grzegorz Młodzikowski, Tadeusz Olszański, Sylwester Sikora, Włodzmierz Źróbik. Cenna encyklopedia zawiera hasła osobowe (oprócz nazwisk sportowców znajdują się także działacze, trenerzy, dziennikarze i publicyści, teoretycy sportu, historycy sportu) i rzeczowe (między innymi z zakresu nauk o sporcie – fizjologii, pedagogiki, psychologii, socjologii) dotykające wielu różnorodnych dziedzin sportu. Jest to doskonałe źródło wiedzy zarówno o letnich, jak i zimowych dyscyplinach sportowych.

W roku 1992 ukazała się encyklopedia autorstwa Władysława Zieleśkiewicza, pt. Encyklopedia sportu. Gwiazdy zimowych aren. Książka zestawia najwybitniejszych sportowców wszechczasów, uprawiających zimowe dyscypliny sportu, oraz najwybitniejszych polskich zawodników. Nie brakuje też rezultatów najważniejszych imprez i charakterystyk poszczególnych dyscyplin.