Początki rugby

1920: Pierwsze mecze rugby w Polsce

Francuska Misja Wojskowa przybyła do Warszawy w połowie 1919 roku, w skład sztabu Misji wchodziło 429 oficerów. Odzewem na pojawienie się Francuzów w Stolicy było powstanie Stowarzyszenia Polsko-Francuskiego, powołano je do życia 24 stycznia 1920 roku, a prezesurę objął Henryk Konic, znany adwokat, publicysta i polityk.

Wraz Francuską Misją Wojskową i repatriantami dotarli do Polski sympatycy rugby, wśród nich był człowiek, który postanowił rozpowszechnić tę bardzo już popularną dyscyplinę także u nas. Louis Amblard zaciągnął się do armii, ukończył Wyższą Szkołę Oficerską i szkołę atletyczną w Joinville-le-Pont pod Paryżem, dosłużył się stopnia kapitana i został przeniesiony w stan spoczynku. W armii był kierownikiem wydziału sportowego, specjalizował się w rugby i boksie. Kiedy w połowie września 1920 roku Amblard zamieścił w prasie ogłoszenia o naborze do "Linguarum Schola", szkoły języków obcych, trwała jeszcze wojna polsko-rosyjska (pokój w Rydze podpisano 12 października), ale życie w Warszawie powracało do normy.

W październiku miały miejsce dwa ważne wydarzenia, 12 października podpisano pokój w Rydze kończący wojnę polsko-rosyjską, a 17 października uroczyście witano w Warszawie generała Henri Niessela, który dzień wcześniej przejął od generała Paula Henrys’a stanowisko szefa misji. Z tej okazji „Linguarum Schola” zorganizowała w Warszawie dwa pokazowe mecze rugby, w których zagrali członkowie Francuskiej Misji Wojskowej. Znalezienie zawodników nie było problemem, rugby było regularnie uprawiane w armii francuskiej, a członkowie misji, w większości oficerowie byli z grą doskonale zaznajomieni. Mecze rozegrano na boisku Agrykoli, pierwszym po wojnie placu sportowym Warszawy gdzie odbywały się liczne mecze piłkarskie. Nie udało się odnaleźć wyników tych spotkań ani informacji o uczestnikach, jednak faktem jest, że pierwszy oficjalny mecz rugby na ziemiach polskich miał miejsce w październiku 1920 roku.

1921: Powstanie Związku Sportowego Orzeł Biały, pierwszego klubu rugby w Polsce

W maju, a także w miesiącach następnych, w prasie warszawskiej (Kurjer Warszawski, Wieczór Warszawy, Gazeta Warszawska) oraz sportowej ukazała się informacja o zapisach do sekcji rugby, zainteresowani mogli zgłaszać się osobiście lub listownie do Louisa Amblarda, który jako kontakt podał tymczasową siedzibę klubu mieszczącą się w pokoju nr 394 Hotelu Europejskiego na ul. Krakowskie Przedmieście 13. Klub przyjął ostatecznie nazwę „Związek Sportowy Orła Białego”, a następnymi po rugby dyscyplinami były boks i lekkoatletyka, sekcje te powstały jednak blisko rok później.

1922: Pierwszy mecz z udziałem polskich zawodników. 9 lipiec 1922

W połowie maja prezes Lwowskiego Klubu Sportowego „Pogoń” Ludwik Koziebrodzki i poprzedni prezes Rudolf Wacek za namową majora Władysława Sokołowskiego zaproponowali drużynom „Orła Białego” rozegranie meczu we Lwowie w cyklu obchodów 15-lecia powstania klubu. Równolegle do meczu we Lwowie „Orzeł Biały” prowadził przygotowania do pierwszego meczu rugby w Warszawie. Już na miesiąc przed meczem lwowski „Sport” jako pierwszy w Polsce wydrukował skrócone przepisy gry  w rugby w opracowaniu i z komentarzem Władysława Sokołowskiego.

Pierwszy oficjalny mecz rugby polskiej drużyny przy udziale publiczności odbył się we Lwowie na boisku LKS Pogoń 9 lipca 1922 roku, przeciwko sobie zagrały drużyny „Orła Białego” zwane „Biali” i „Czarni. „Po objaśnieniach gry, - pisał po meczu Władysław Sokołowski - udzielonych przez mjr. Sokołowskiego i T. Kuchara, rozpoczęła się gra, prowadzona w bardzo żywym tempie i dającem się wyczuć znacznem zdenerwowaniem, usprawiedliwionem faktem, że występ ten był pierwszym występem publicznym klubu i to w obcem dla siebie i wysoko, pod względem sportowym stojącem, środowisku”². Trzeba zaznaczyć, że objaśnieniom gry dla publiczności towarzyszyła demonstracja najważniejszych elementów gry w wykonaniu graczy francuskich. Do przerwy drużyna „francuska” grając krótkimi podaniami zdobyła jedyne w tej części przyłożenie kończąc pierwszą połowę prowadzeniem 3:0. Po zmianie stron zespół „polski” doprowadził do wyrównania, ale zmobilizowało to „Czarnych”, którzy tym razem zaczęli więcej grać nogą doprowadzając do drugiego przyłożenia i zwycięstwa 6:3. Mecz z loży honorowej obserwował m.in. generał Stanisław Haller, inspektor polskiej armii. Boisko Pogoni, na którym było rozgrywane spotkanie obecnie nie istnieje, na jego miejscu znajduje się strefa zamknięta Akademii Wojskowej.

09.07.1922 Lwów

ZS Orzeł Biały Warszawa Czarni - ZS Orzeł Biały Warszawa Biali 6:3 (3:0)

ZSOB Biali - Szczepan Baczyński, Tadeusz Chrapowicki, Stefan Czyżewski, Kalata, Franciszek Kramer, Jan Lechowski, Zdzisław Gillewicz, Roman Ługowski, Zygmunt Malinowski, mjr Aleksander Myszkowski, Kazimierz Pędzich, Wojciech Pigła, Tadeusz Restorff, Rosiński, Jerzy Rotwand, Maciej Goldman-Rutkowski, Mieczysław Goldman-Rutkowski, Edmund Żera.

ZSOB Czarni- Louis Amblard, Burt, Maurice Cabosche, August Dulac, Ergiet, Mac, Martin, Selaquet, mjr Charles Roucaud.

Sędzia: Robineau.

1924: Pierwsze mecze międzynarodowe

Nim do tych spotkań doszło Rumunii zgłosili reprezentację do turnieju rugby, który miał być rozegrany podczas Igrzysk Olimpijskich w Paryżu, a mecze z Polakami miały sprawdzić ich umiejętności. Zamiast meczy z drużynami Bukaresztu „Orzeł Biały” miał zagrać z reprezentacjami Rumunii A zwaną „Probables” (Możliwi) i Rumunii B zwaną „Possibles” (Prawdopodobni). Siła przeciwnika skłoniła działaczy „Orła Białego” do wzmocnienia zespołu zawodnikami „Pierwszego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej” i Francuskiej Misji Wojskowej, wystąpili też do Zarządu Związku Polskich Związków Sportowych z żądaniem przyznania im prawa rozegrania meczy jako reprezentacja Polski, a nie klub. Związek Związków odmówił i drużyna musiała zagrać jako „Orzeł Biały” choć faktycznie była reprezentacją kraju.

W dniach 17-24 kwietnia drużyna „Orła” wyjechała pociągiem do Bukaresztu, ekipa liczyła 22 osoby, 20 zawodników oraz 2 działaczy, byli to Bronisław Kowalewski, wiceprezes Związku Polskich Związków Sportowych, prezes Polskiego Związku Lekkoatletyki i Charles Triat, delegat poselstwa francuskiego. Pierwszy mecz z Rumunią A został rozegrany 20 kwietnia, po pierwszej połowie „Orzeł” przegrywał 0:21, a spotkanie zakończyło się rezultatem 0:46 i zostało okupione kontuzją Baqueta, który skręcił wiązadła w kolanie. Mecz obserwowała 6 tysięczna publiczność wśród której byli przedstawiciele władz rumuńskich, konsul i sekretarz ambasady polskiej oraz liczni mieszkańcy polskiej kolonii w Budapeszcie. Dwa dni później „Orzeł” zmierzył się z Rumunią B ulegając 0:11 do przerwy, a w całym spotkaniu 0:17, mecz w wykonaniu warszawskiego zespołu dużo lepszy mimo gry w osłabieniu. Polacy nie koncentrowali się wyłącznie na obronie, często atakowali, szczególnie Maciej Goldman-Rutkowski i Tadeusz Chrapowicki prawym skrzydłem zmuszając Rumunów do wysiłku w obronie. Mecze tego zespołu ze względu na grę w nim także zawodników „Pierwszego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej” (Malinowski, Rosiński oraz Sawicki, który był także zawodnikiem będącej w fazie organizacji drużyny „Wojskowej Szkoły Sanitarnej”) oraz Francuskiej Misji Wojskowej (Baquet, Caboche, Dulac, Lelaquet) zostały uznane za pierwsze spotkania międzypaństwowe w historii polskiego rugby. Również stroje obu zespołów podkreślały międzypaństwowy charakter meczy, Rumuni zagrali w koszulach z godłem kraju, a Polscy w koszulach w biało-czerwonych barwach narodowych.

20.04.1924 Bukareszt

RUMUNIA - POLSKA 46:0 (21:0)

Tadeusz Restorff - Tadeusz Chrapowicki, Maciej Goldman-Rutkowski, Selaquet, Louis Amblard - Franciszek Kramer - Maurice Baquet (Zdzisław Gillewicz) - Zygmunt Malinowski, August Dulac, Roman Ługowski, Stefan Czyżewski, Rosiński, Stanisław Sawicki, Jerzy Rotwand, Maurice Cabosche. Rezerwa: Henryk Puszet.

Trener: Jerzy Rotwand. Kapitan: Louis Amblard.

22.04.1924 Bukareszt 

RUMUNIA B - POLSKA 17:0 (11:0)

Tadeusz Restorff - Tadeusz Chrapowicki, Maciej Goldman-Rutkowski, Roman Ługowski (Mieczysław Goldman-Rutkowski), Zygmunt Malinowski - Louis Amblard - Franciszek Kramer - Stefan Czyżewski, Henryk Puszet, Zdzisław Gillewicz, Maurice Cabosche (Gawarecki), August Dulac, Stanisław Sawicki, Jerzy Rotwand, Rosiński.

Trener: Jerzy Rotwand. Kapitan: Louis Amblard.

Bukareszt 1924 pierwsza reprezentacja Polski przed meczem z Rumunią

Stoją od lewej: Charles Triat- delegat z ramienia poselstwa francuskiego, August Dulac (Misja Francuska), Tadeusz Chrapowicki (Orzeł Biały), Louis Amblard-kapitan (OB), Stefan Czyżewski (OB), Lelaquet (MF), Maurice Caboche (MF), Rosiński (Pierwszy Pułk Artylerii Przeciwlotniczej), Henryk Puszet (OB), Mieczysław Goldman-Rutkowski (OB), Maciej Goldman-Rutkowski (OB); siedzą od lewej: Tadeusz Restorff (OB), Zygmunt Malinowski (IP AP), Maurice Baquet (MF), Jerzy Rotwand- trener (OB), Franciszek Kramer (OB, IP AP), Roman Ługowski (OB). Foto. J.Berman, Bucuresti

Brak na zdjęciu: Zdzisław Gillewicz (OB), Stanisław Sawicki (IP AP, Wojskowa Szkoła Sanitarna), Gawarecki (OB), Kazimierz Czyżewski (OB).