Historia warcabów

2013-05-18, 06:35   A A A   drukuj  

Gra w warcaby jest jedną z najstarszych gier planszowych. W warcaby grano już za czasów Faraona Tet ponad 2700 lat przed naszą erą. W wykopaliskach znaleziono tablicę przedstawiającą lwa grającego z owcą. Lew przedstawiał Faraona, który zbierał daninę od swoich poddanych. Znaleziono również kamienie warcabowe, lecz o innych kształtach niż znane kamienie, którymi obecnie gramy.

O warcabach wspominał także Platon. Czytamy także o nich w Odysei Homera. W Polsce pojawiły się przypuszczalnie przywiezione przez kupców podążających w karawanach. W czasach feudalnych gra w warcaby była częścią systemu edukacyjnego rycerstwa Polskiego, musieli oni posiadać oprócz umiejętności fechtowania, także umiejętność grania w warcaby i szachy. O warcabach wspominają znani pisarze z okresu średniowiecza. Bocacio w Dekameronie pisze "jedni poszli spać, jedni grać w karty, inni jeszcze grać w warcaby. Dijon zasiadł do warcabów".

Od wieków w Polsce warcaby mają wielu zwolenników. Pisze o nich Jan Bystroń w "Dziejach obyczajów w dawnej Polsce". Wartość ich jako gry intelektualnej, strategicznej i kombinacyjnej uwiecznił po wsze czasy nasz wieszcz Adam Mickiewicz w poemacie "Warcaby". A oto kilka fragmentów:

(...) "A jeśli niedojrzałej wiosny słotna pora

Lub skwar nas w domu zamknie, albo chłód wieczora,

Czyż to piękną zabawkę wynaleźć zabroni?

Niechaj się czasem umysł i do gry nakłoni.

(...) Ale czyj duch wznioślejszy, pojętność niesłaba,

Takim lepiej rozmyślna przystoi Warcaba,

(...) Dziś nie koronna głowa, ni mleczny zabierca,

Ale Warcabę czułe ulubiły serca;

(...) Wiedzcie tedy, iż gra ta jest bojów obrazem;

Trzeba miejsca, chcąc wojska przeciwne zwieść razem.

A więc naprzód dla Warcab szranki przybierz świetnie. (...)"

Nieprzypadkowo czas wypoczynku poświęcali tej grze tacy ludzie jak Karol Darwin, Lew Tołstoj, Benjamin Franklin, Napoleon Bonaparte czy Fryderyk Chopin. Chętnie też szachiści zajmowali się grą w warcaby. Były mistrz świata Emanuel Franklin mówił, że warcaby to dostojna matka szachów.

Na świecie występuje wiele rodzajów warcabów. Najpopularniejsze są warcaby 100-polowe (międzynarodowe) oraz warcaby 64-polowe występujące w kilku odmianach różniących się zasadami gry. Wśród nich wyróżniamy warcaby klasyczne (brazylijskie), jak również warcaby amerykańskie (checkers) oraz warcaby rosyjskie. Istnieje także 144-polowa odmiana warcabów zwana kanadyjskimi.

Jak głosi legenda grę na stu polowej szachownicy wymyślił Polski oficer służący w wojskach królowej Marii Leszczyńskiej. Nadaliśmy mu imię Maciej Żubr herbu Ostroga. Otóż pewnego dnia w 1723 roku na jednym ze spotkań dworskich w Paryżu u markiza Rydygiera grano w warcaby 64-polowe.

Przy jednym ze stolików grał z gospodarzem Maciej Żubr. W pewnym momencie planując następne posunięcie, trzymając kamień w ręce zamyślił się, coś do siebie szeptał nie mogąc zdecydować się na wykonanie ruchu. Po chwili zerwał się nagle zabrał ze sobą szachownicę i kamienie i wybiegł z sali. Nastąpiła wśród grających ogólna konsternacja, przerwano grę przy innych stolikach, zastanawiano się co było przyczyną takiego zachowania Macieja. Po paru dniach ponownie na sali gry pojawił się Maciej Żubr przeprosił za swoje dziwne zachowanie i wyjaśnił, że w czasie gdy miał wykonać następne posunięcie zauważył ciekawą kombinację, ale aby ją przeprowadzić zabrakło mu pól i kamieni. Dorysował więc dodatkowe pola i uzupełnił ilość kamieni. Zademonstrował większą szachownicę liczącą już teraz 100 pól i powiększył ilość kamieni po 20 białych i po 20 czarnych. Następnie pokazał jaką kombinację przeprowadził, aby rozegrać partię do końca i wygrać. Wszystkim bardzo się to spodobało i od tego czasu zaczęto grać w warcaby stu polowe. Dlatego my Polacy nazywamy ją "Polską Grą".

Dziś warcaby stu polowe są bardzo popularne w świecie. W 1885 roku odbyły się pierwsze mistrzostwa świata w warcaby stu polowe, a mistrzem świata został Francuz dr A. Dussaut. Mistrzostwa świata kobiet rozpoczęły się dużo później, bo w 1973 roku i pierwszą mistrzynią świata została Rosjanka Elena Michałowskaja. Największymi sukcesami Polaków na arenie międzynarodowej są srebrny medal zdobyty w Mistrzostwach Świata Kobiet w 1997 roku przez arcymistrzynię międzynarodową Ewę Schalley (Minkinę) z Poczesnej oraz brązowy medal, który zdobyła mistrzyni międzynarodowa Natalia Sadowska z Mławy podczas Mistrzostw Europy Kobiet w 2010 roku.

W 1947 roku powstała Światowa Federacja Warcabowa FMJD (Fédération Mondiale du Jeu de Dames).

W 1973 roku redakcje „Wiadomości Sportowe" i „Chłopska Droga" zorganizowały pierwszy ogólnopolski turniej warcabowy o „Kryształowy Kamień". W roku 2010 turniej ten odbył się poraz 37. Jest to najstarszy organizowany turniej w Polsce.

W 1977 roku Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu nadał powstałej Centralnej Komisji Gry Warcabowej działającej przy Radzie Głównej Zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych prawo koordynowania ruchem warcabowym w Polsce. W 1989 roku powstało Polskie Towarzystwo Warcabowe, które działa do dziś. Natomiast w 2005 roku powstał Polski Związek Warcabowy, który z nadania przez Ministerstwo Sportu i Turystyki zajmuje się sportem warcabowym w Polsce.

Od 1975 roku odbywają się corocznie Drużynowe Mistrzostwa Polski w warcabach 100-polowych, a od 1977 roku Indywidualne Mistrzostwa Polski. Aktualnym indywidualnym mistrzem Polski jest Damian Reszka (SSz-W DK Niewiadów), wśród kobiet najlepsza była Magdalena Szczybyło (Unia Horyniec-Zdrój), a Drużynowym Mistrzem Polski jest Zuch Rychlik (dane z 2010 roku).

źródło: książka Marii Moldenhawer-Frey oraz Stanisława Markowskiego, „Warcaby - sport z wyobraźnią" (Poradnik metodyczny gry w warcaby 100-polowe).

 

Komentarze

Komentarz zanim zostanie opublikowany, poddany jest weryfikacji. Jeżeli jego treść nie łamie regulaminu strony, będzie opublikowany.

Brak komentarzy.